De geschiedenis van de haven

 

 

Het begin
de Buurthaven de Levant ligt op de plek waar tot 1870 het Y uitmondde in de Zuiderzee. Het was een getijdegebied dat buitendijks lag, het bewoonde land werd beschermd door de zeedijken die ter plaatse Hoogte Kadijk, St.Anthonis- of Zeeburgerdijk en Diemer Zeedijk heetten. Amsterdam groeide in 16e en 17e eeuw snel: het gebied buiten de dijken werd steeds meer aangeplempt, de Oostelijke eilanden Kattenburg, Wittenburg en Oostenburg ontstonden aan het eind van de 17e eeuw, een eeuw later werden de buitendijkse met riet begroeide velden in gebruik genomen door tuinders en werden er houtzaagmolens gebouwd.

 

 

Het onstaan van de haven
Met de komst van de spoorwegen werd een haven aangelegd in dit gebied die in 1874 in gebruik werd genomen. Intussen waren de Oranjesluizen gebouwd die het open Y afsloten van de Zuiderzee en was het Noordzeekanaal gegraven. Het Y veranderde in het Afgesloten Y en de getijdewerking verdween. De Haven begon aan een stormachtige ontwikkeling. Er kwamen kades en loodsen langs de spoorlijn en ter bescherming tegen golfslag en wind werd rond 1890 een golfbreker aangelegd in het Y. Om aan de ruimtehonger van de scheepvaartmaarschappijen te voldoen werd deze golfbreker al rond de eeuwwisseling verbreed en zo ontstond het Y-eiland dat door een dam werd verbonden met de Rietlanden, zoals het gebied was gaan heten.

 

De KNSM

Het deel oostelijk van de verbindingsdam werd al snel in gebruik genomen door de in 1856 opgerichte Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij die er in 1903 de eerste loods bouwde op de plek waar nu de Botenloods staat. Deze rederij die naast de kustvaart in Europa vooral op Zuid- en Midden-Amerika voer met passagiers en vracht besloeg al weldra het hele gebied en dit deel van het Y- eiland heette daarna het KNSM-eiland. Aan zowel de noord- als de zuidkant verschenen loodsen en de oorspronkelijke eerste loods werd omstreeks 1910 vervangen door de Botenloods die er nu staat, een creatie van archtitectenbureau van Gendt.

 

 

Bloei en verval

Na een periode van grote bloei maar ook van tegenspoed door de grote crisis van de jaren dertig en de Tweede wereldoorlog werd dit havengebied steeds minder belangrijk voor de scheepvaarmaatschappijen: het stukgoederenvervoer werd vervangen door massaoverslag en containertransport waarvoor de Westelijke Havens veel beter waren uitgerust en het personenvervoer werd overgenomen door vliegtuigen. De schepen bleven weg en de KNSM vertrok als de laatste der grote rederijen en droeg de terreinen en loodsen in 1979 aan de Gemeente Amsterdam over.

 

 

Natuurlijke baai

In het begin van de tachtiger jaren lagen er al jachten en andere kleine schepen in het kommetje bij de Verbindingsdam aan de Levantkade. Het was rustig water. Een probleem was dat je er net als in de rest van Amsterdam geen claim kon leggen op je afmeerplek maar meestal viel er in onderling overleg toch wel wat te regelen: iedereen kende elkaar. Het was in de tijd dat het hele KNSM-eiland was gekraakt. Medio 1993 werd de haven door de Gemeente opnieuw ingedeeld. Er moesten o.a. steigers komen voor varende woonschepen.

 

 

 

Plan voor de buurthaven

Een aantal mensen uit de Loods zijn toen in overleg getreden met de woonbootbewoners en het Gemeentelijk Grondbedrijf om een buurthaventje voor ongeveer 25 schepen te verwezelijken. Dit resulteerde in de huidige situatie: een hoge steiger met woonschepen om het jachthaventje te beschermen tegen de wind en de golfslag en lage steigers om jachten aan af te meren, alsmede een hellingbaan. Net als bij de Loods werd er een stichting opgericht die een bedrijfsplan maakte en die het water van het haventje in huur nam van de Gemeente Amsterdam. De steigers en de hellingbaan bleven voor het publiek toegankelijk.

 

 

Eerste erfpacht van water

In het jaar 2000 werd het water in erfpacht verkregen na lange onderhandelingen over de verantwoordelijkheid voor de eventueel verontreinigde bodem. Hiermee was de Stichting Buurthaven De Levant de eerste die in Nederland water in erfpacht verkreeg. De Loods heeft het eerste geld voorgeschoten om palen te plaatsen en elektra aan te leggen. Inmiddels heeft de Buurthaven deze eerste eenvoudige houten palen vervangen door duurzame stalen palen en elektrakasten volgens de nu gangbare normen laten plaatsen. In de toekomst wordt de ingang van de haven nog verfraaid met twee havenlichten.

De Stichting Buurhaven De Levant is een stichting zonder winstoogmerk en alle geïnde liggelden worden in de haven geïnvesteerd.